اثبات ذات قیوم خداوند

اثبات ذات قیوم خداوند

طبق بحث حرکت جوهری، جهان ماده عین حرکت است و عین حرکت بودنِ جوهر، یعنی عین نیاز بودن آن. چراکه هرجا پای حرکت هست، یعنی شئ در حال به دست آوردن چیزی است که ندارد. حال اگر موجودِ در صحنه، عین حرکت باشد، یعنی سراسرِ وجودش عین نیاز به غیر است. از طرفی کل جهان ماده دارای ذاتی است با جوهر متحول. پس کل جهان ماده عین نیاز به فیاضی است غیر مادی. زیرا بقاء عالم ماده که عین حرکت و عین نیاز است، به افاضه فیضی است که از نظامی فوق نظام مادی به آن افاضه شود. چون سراسر نظام ماده با داشتن حرکت ذاتی خود، عین نیاز است و چون جهان ماده موجود است و بقاء دارد. پس باید آن حقیقت غیبی فوق عالم ماده همواره در حال فیض‌بخشی باشد.

ماده، عین نیازمندی به غیر

زیرا اگر فیض قطع شود؛ چون بودِ ماده عین نیازمندی به غیر است‌؛ دیگر جهان ماده نابود می‌شود. مثل آتش؛ که تا هیزم به آن برسد موجود است ولی همین که هیزم از آن قطع شد، نابود می‌شود. نه‌ این‌که اگر هیزم به آتش نرسد، شعله متوقف شود، بلکه دیگر نیست و نابود می‌شود. و چون جهان، در عین نیازِ مطلق به غیر خود، در حال‌ حاضر نابود نشده است؛ پس آن فیضِ مافوقِ کل عالم ماده موجود بوده و فیض‌دهی‌اش جریان دارد و به‌ همین جهت هم طبق بحث حرکت جوهری، جهان ماده دائماً در حال خلق شدن و تحقق است.

خداوند دائم در حال فیض‌دهی

به تعبیر قرآن «کُلَّ یوْمٍ هُوَ فی شَأنٍ»؛( سوره الرحمن، آیه ۲۹) یعنی خداوند همواره در حال ایجاد است. پس جهانِ مادی همواره در حال پذیرش فیض از عالم مافوق خود است، تا باقی بماند. و عالم ربوبی هم همواره در حال فیض دادن است. بنا به فرمایش قرآن «این کافرانند که از خلقت جدید غافلند»؛ «بَلْ هُم فی لَبْسٍ مِنْ خَلْقٍ جَدیدٍ»( سوره ق، آیه ۱۵) یعنی نمی‌فهمند که خداوند دائم در حال فیض‌دهی به عالم است.

عالم ماده، دائماً یک عالم جدید

پس طبق حرکت جوهری، عالم ماده، دائماً یک عالم جدید است. مثل نور اتاق که دائماً نور جدید است؛ و به ‌همین جهت هم عالم در قبضه مطلق اراده خداوند است و اگر یک لحظه اراده کند که فیض خود را به عالم نرساند، تمام عالم یک سره نیست و نابود می‌شود. پس علت موجود بودن و تحقق دائمی این عالم، به جهت فیض دائمی از عالم مافوق است. و لذا از طریق برهان حرکت جوهری می‌توان یک ذات قیومی را که دائماً به این عالم، فیض می‌رساند تا آن را باقی و کامل کند، ‌اثبات کرد.

منبع:

کتاب از برهان تا عرفان اثر استاد اصغر طاهرزاده