خوش خلقی؛ محور زندگی

خوش خلقی؛ محور زندگی

خوش خلقی سرمایه بی‌هزینه‌ای است که با بودنش زندگی آرام و گوارا و در نبودش زندگی پر از تنش و تلخی است. احساس رضایت از زندگی، وابستگی بسیار زیادی به خوش اخلاقی زن و شوهر دارد. با وجود اخلاق خوش، انس زن و شوهر هر روز بیش از دیروز خواهد بود. یکی از نشانه‌های خانواده‌ای که مورد عنایت خاص خداوند قرار گرفته همین خوش اخلاقی است.
درباره قدر و قیمت خوش اخلاقی همین بس که ملاک سنجش ایمان است. مؤمن ملایم است و البته اولین عرصه بروز ملایمت و خوش اخلاقی او نیز محیط خانه می‌باشد. به قدری این صفت در دینداری انسان نقش مؤثری دارد که آن را نصف دین بر شمرده‌اند. چرا فکر می‌کنیم آبادی خانه به قشنگی در و دیوار و فراهم بودن امکانات مادی آن است؟ خانه با زیبایی اخلاق اهالی آن آباد می‌شود.

خوش‌اخلاقی؛ بهترین راه انتقال حس خوشبختی

ما سخت در اشتباهیم که فکر می‌کنیم احساس خوش‌بختی را می‌توان با پول و مادیات به همسر منتقل کرد. بهترین راه انتقال این احساس به همسر خوش اخلاقی است؛ البته خداوند رزق کسانی را که اخلاق خوشی دارند زیاد کرده و روزی را بر بداخلاقان تنگ می‌کند.

اگر می‌خواهیم همسرمان را رفیق راه خود کنیم، باید پیش از آن با اخلاق خوش همراه شویم. بدون اخلاق خوش که بهترین همراه است نمی‌توان دیگران را با خود همراه کرد. چرا که خانواده از آدم بد اخلاق بیزار و فراری بوده و حاضر نیستند با او رابطه دوستی برقرار کنند. دوستان انسان بداخلاق هم به دشمنان او تبدیل می‌شوند. خدا هم رابطه خوبی با انسان بداخلاق ندارد. عبادت‌های انسان بداخلاق هر اندازه هم که زیاد باشد مورد رضای خداوند نخواهد بود و بالاخره انسان بد اخلاق خود را از خیر دنیا و آخرت محروم می‌کند.

نشانه‌های اخلاق خوش

خوش اخلاقی سه نشانۀ مهم دارد:

اولین نشانه در رفتار است. انسان خوش اخلاق با دیگران متواضعانه برخورد می‌کند.
دومین نشانه در گفتار است. خوش اخلاق به هنگام سخن گفتن لحن کلام و واژه‌ها را به گونه‌ای انتخاب می‌کند که سخن گفتنش برای دیگران گوارا باشد.

باز بودن چهره و خوش‌رویی در هنگام مواجهه با دیگران سومین نشانه خوش اخلاقی است.

چگونه با عصبانیت مبارزه کنیم؟

گاهی اوقات یک اختلاف بزرگ، از شوری یک غذا شروع می‌شود. غذا شور شده مرد عصبانی می‌شود، زن ناراحت می‌شود بذر اختلاف کاشته می‌شود و…
چقدر خوب بود که می‌توانستیم در برابر مسائلی که در زندگی اتفاق می‌افتد و مطابق میل ما نیست به راحتی مقاومت کنیم و کنترل خود را از دست ندهیم. برای تسلط یافتن بر اعصاب ،خویش به نکات اساسی ذیل توجه کنیم:

۱. نگاه معنوی به بردباری و فروخوردن خشم

یادمان باشد که یکی از اولین گام‌های موفقیت در زندگی مشترک مشخص کردن هدف زندگی است. اگر هدفمان در زندگی خدا باشد، از هر چیزی که ما را به خدا می‌رساند استقبال می‌کنیم. یکی از عوامل بسیار مؤثر برای رسیدن به هدف آفرینش، بردباری و فروخوردن خشم است. خداوند با فرو خوردن خشم، ایمانی به انسان عطا می‌کند که طعم آن را در کام دل احساس خواهد کرد.

۲. فراموش نکردن معاد

کسی که در اندیشۀ معاد نباشد، نمی‌تواند به راحتی در مقابل خشم خود بایستد. وقتی عصبانی می‌شویم یادمان باشد که خداوند در روز قیامت دل فروخورندۀ خشم را از امنیت و ایمان پر کرده، حساب رسی اعمالش را آسان نموده، او را عذاب نکرده و بهشت برین را برای او مهیا نموده است.

۳. نتایج دنیایی فرو خوردن خشم

اگر دنیایی هم باشیم باید با خشم خویش مقابله کنیم؛ چرا که فرو خوردن خشم در همین دنیا هم آثار قابل توجهی دارد. یکی از پاداش‌های فرو خوردن خشم، پوشاندن عیب‌ها است.

۴. تفکر درباره زشتی خشم

اگر بدانیم خشم ویرانگر خانه‌ها است. ایمان را از بین می‌برد. عمر انسان را کوتاه می‌کند. انسان را از آدمیت بیرون کرده و در شمار چهارپایان در می‌آورد. دام شیطان بر انحراف انسان از مسیر آفرینش او است. برخی از اوصاف زشت ما را که خدا آن را پوشانده آشکار می‌کند. کلید همه بدی‌ها است. کینه ،حسد ،سرزنش تحقیر، حرف زشت، بی احترامی، تمسخر کتک زدن ،قتل، زیر پاگذاشتن حـق دیگران و بسیاری از بدی‌های دیگر در زمین خشم می‌روید.

با ابراز عصبانیت همه کینه‌های گذشته را زنده می‌کنیم؛ عقوبت عصبانیت ابتدا بـه خـود شـخص می‌رسد؛ اگر به خشم میدان دهیم، حد ایستا ندارد و ما را تا سرحد هلاکت هم می‌برد؛ با وجود دانستن همه اینها آیا باز هم به خشم خود میدان خواهیم داد؟ آیا درباره مدیریت خشم خود تأملی دوباره نخواهیم کرد؟

۵.یاد خدا

یاد خدا در هنگام غضب بهترین عامل فرو نشستن آن است. مقصود ما از یاد خدا آن است که خدا را در دل یاد کنیم و به جهت جلب رضای او خشم خود را فرو خوریم. اذکار خاصی توصیه شده که در هنگام عصبانیت گفته شود. در ذیل برخی از این اذکار را می‌آوریم:
الف) اعوذ بالله من الشیطان الرجیم؛
ب) فرستادن صلوات و گفتن: «(یُذْهِبْ غَیْظَ قُلُوبهم) اللَّهُمَّ اغْفِرْ ذَنْبی وَأَذْهِبْ غَیْظَ قَلْبِی وَ أَجِرْنِی مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجیمِ وَلا حَولَ وَلا قُوَّهَ إِلا بِاللَّهِ الْعَلِیُّ الْعَظِیم» (دعای مکارم الاخلاق،ص۳۵۰- قسمت داخل پرانتز: آیه ۱۵ سوره توبه)
د زیاد صلوات فرستادن؛
هـ) لاحول ولا قوه الا بالله العلى العظیم

۶. سکوت

سعی کنیم تا چند دقیقه پس از عصبانیت حرف نزنیم و سکوت اختیار کنیم چرا که در هنگام خشم نوع فهم و منطق شما و دلایلی که شما را قانع می‌کند متفاوت از حالت عادی است. پس بحث در هنگام خشم فایده‌ای ندارد.

۷. تغییر حالت

تغییر حالت در غلبه بر خشم ما را کمک می کند؛ مثلاً اگر نشسته‌ایم به پاخیزیم و اگر ایستاده‌ایم بنشینیم تا آتش غضب هم فرو نشیند.

۸.لمس

اگر کسی که ما را عصبانی کرده از نزدیکان است دستمان را روی شانه‌اش بگذاریم.

۹.آب به صورت زدن

عصبانیت از جنس آتش است. آب، آتش ظاهری را خاموش می‌کند. اگر دنبال آب معنوی هستیم تا این آتش معنوی را خاموش کنیم وضو بگیریم؛ البته اگر حال وضو
نداریم مشتی آب به صورت زدن بی‌فایده نیست.

۱۰.تحلُّم
بردبار کسی است که وقتی کار خلاف میل خود را می‌بیند، از جا کنده نمی‌شود. اصلاً در درون او غوغایی به پا نمی‌شود تا بخواهد با آن مبارزه کند. به همین دلیـل هـم
در ظاهر خندان است به نرمی با طرف مقابل خود برخورد می‌کند، فریاد نمی‌کشد . ما اگر مانند انسان حلیم نیستیم که درونمان غوغا به پا نشود باید در ظاهر مانند انسان حلیم برخورد کنیم. به این کار «تحلم» می‌گویند این نوع برخورد آرام آرام انسان را در درون هم حلیم می‌کند.

۱۱. حالت انتظار

یکی از بهترین و مؤثرترین کارها برای جلوگیری از عصبانیت داشتن حالت انتظار است. حالت انتظار، یعنی این که من قبل از آن که مسأله‌ای پیش بیاید که باعث عصبانی شدنم بشود پیش خود فکر کنم که اگر این مساله پیش آمد باید چگونه برخورد کنم. یعنی خودم را برای رویارویی با عصبانیت آماده کنم.
یکی از دلایل از دست دادن کنترل در هنگام عصبانیت این است که ما خود را از قبل آماده نکرده‌ایم. آدم عصبانی هم که مثل آدم مست است، وقتی عصبانی می‌شود، اولین قوه‌اش که از کار می‌افتد عقل او است. وقتـی بـا عامل عصبانیت رو به رو می‌شود و از قبـل هـم انتظار آن را نداشته و اگر انتظارش را هم داشته برنامه‌ای برای برخورد با آن آماده نکرده تدبیر از دست عقلش خارج شده و به دست نفسش می‌افتد و وای به حال کسی که مدیریت وجودش به دست نفس او باشد.
ما با شناختی که از خود و زندگی مان داریم معمولاً می‌دانیم که چه مسائلی پیش می‌آید که ما را عصبانی می‌کند. اگر انسان حالت انتظار را در خود تقویت کند، در هنگام عصبانیت با آمادگی بهتری به مبارزه با خود می‌پردازد.

۱۲. محاکمه

یکی دیگر از عوامل مهم برای ایجاد مبارزه با عصبانیت، حالت «محاکمه» است؛ یعنی بعد از این که انسان عصبانی شد خود را محاکمه کند؛ چرا عصبانی شدم؟ عصبانیتم چه سودی بخشید؟ این مسأله چه اندازه مهم بود که مرا این قدر عصبانی کرد؟ یکی از ثمرات اصلی محاسبه، رهایی از سستی در امور اخلاقی است. پس از این که خود را به جهت عصبانیت بی‌مورد محاکمه کردیم، انگیزه بیشتری برای مبارزه با عصبانیت پیدا می‌کنیم اگر محاسبه دقیق باشد انسان عیب کار خود را می‌یابد و در صدد جبران برمی‌آید.
۱۳. پوزش

وقتی انسان بی جهت عصبانی شد باید برای تنبیه خود و جبران حالت بدی که میان او و همسرش ایجاد شده، خیلی زود معذرت خواهی کند این عمل علاوه بر آن که انسان را ادب می‌کند تا بعد از این به راحتی و بی‌جهت عصبانی نشود، خطر تشدید اختلاف را هم از بین می‌برد.

۱۴. عبرت گیری
تا به حال چند بار خشمگین شده و خشم خود را ابراز کرده و پشیمان شده‌ایم؟ تا به حال چند بار در هنگام خشم سخنی گفته‌ایم که پس از آن از یادآوری آن حرف‌ها
خودمان هم خجالت کشیده‌ایم؟ عبرت‌گیری خود به تنهایی عبادت بوده و انسان را از تکرار اشتباهات می‌ترساند؛ به همین دلیل هم لغزش‌ها و اشتباهات انسان عبرت گیرنده کم خواهد شد. بعید نیست که با عبرت‌گیری انسان بتواند در برابر خشم بیجا مصونیت یابد.

۱۵. تغذیه و خواب
نوع غذایی که انسان در طول روز استفاده می‌کند در اخلاق او به شدت مؤثر است. مثلاً نخوردن طولانی مدت گوشت، انسان را بد اخلاق کرده و از سوی دیگر استفاده
از کشمش یا روغن زیتون در آرامش روانــی و خـوش اخلاقی انسان تأثیر ویژه‌ای دارد.

تنظیم ساعت خواب تأثیر زیادی بر آرامش اعصاب دارد. خداوند خواب را مایه آرامش انسان قرار داده است. کسانی که خواب منظمی ندارند معمولاً در مهار خشم خود ناتوان هستند؛ چرا که کم خوابی اعصاب انسان را ضعیف نموده و تحمل انسان را در برابر مسائلی که خلاف میل او است پایین می‌آورد.

برگرفته از کتاب گامی به سوی زندگی به سبک اسلامی