رفع مشکلات اقتصادی در خانواده

چند راهکار عملی

چند راهکار عملی بگوییم که در این وضعیتی که در خانواده با مشکل فقر روبرو می‌شویم:

تلاش کنید

در این جور مواقع همه باید برای وضعیت اقتصادی خانواده‌شان تلاش کنند.

روایت می‌گوید: رزق ضمانت شده برای کسی که دنبالش برود. شخصی نزد امام صادق علیه السلام آمد و گفت: رزق ما تنگ شده، دعایی کنید خدا رزق ما را وسیع کند. فرمود: من دعا نمی‌کنم. بخاطر اینکه خدا برای این راهی قرار داده و کار کردن است و تو می‌خواهی بنشینی و طلب رزق کنی.

تقوا پیشه کنید

یک نکته را نباید فراموش کنیم با آنهایی که به دین و ایمان پایبند نیستند. اینها همه چیز را در همین تلاش کردن می‌دانند در حالی که دین می‌گوید: این بخشی از رزق آوری است. «وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ» (اعراف/۹۶) اگر اهل شهرها ایمان می‌آوردند و تقوا پیشه می‌کردند، کلید آسمان‌ها و زمین دست اوست. برکات آسمان و زمین را باز می‌کردیم.

بعضی توصیه می‌کنند بعد از نمازهایتان این ذکر را بگویید: «وَ مَنْ یَتَّقِ‏ اللَّهَ‏ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ» (طلاق/۳) خدایا مشکلات به من فشار می‌آورد. راه خروج را به من نشان بده. همه بن بست است. خدا می‌فرماید: هرکس تقوا پیشه کند خدا راه خروج را نشان او می‌دهد، اینقدر دور خودت نپیچ! راه خروج دست من است و شرط آن داشتن تقواست. از جایی که فکرش را نمی‌کنی به تو رزق می‌دهد. «مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ» فرق من با کافر است. آن کسی که کلید دستش است و اراده کند آسمان‌ها و زمین را باز می‌کند و برکات نازل می‌شود، از جایی که فکرش را نمی‌کنی رزق می‌دهد. تو بندگی بکن، خدا، خدایی کردن را بلد است.

داستان طلبه فقیر

سال اول طلبگی بودم، استادی داشتیم، داستانی تعریف می‌کردند: یک طلبه‌ای برای طلبگی به قم آمده بود و خرجی‌شان از شهرشان می‌رسید. برف سنگینی زد و راه‌ها بسته شد و خرجی‌اش نرسید. هرچه بود خورد، دیگر چیزی نداشت بخورد. گرسنه بود، رویش نمی‌شد از کسی قرض بگیرد. یکی از علمای بزرگ نماز جماعت در حرم می‌خواند، گفت: بروم به ایشان بگویم یک کمکی به ما بکن.

رفت پشت سر ایشان نماز خواند، نماز تمام شد. مردم دنبال ایشان راه افتادند و هرکس کارش را گفت، تمام که شد عالم ماند و این طلبه. عالم برگشت دید، طلبه‌ای پشت سرش می‌آید، گفت: چه شده است؟ آمد و قصه را گفت. عالم گفت: بیا در منزل ما. در خانه ایستاد، عالم رفت و برگشت نان تازه آورد. یک خرده نان‌ها را بو کرد. عالم گفت: اینها را می‌بینی؟ ولی من به تو نمی‌دهم. برو! دلش شکست و برگشت. شب رفت مسجد، خوابش نمی‌برد.

این استاد ما شش سال در عراق در دوران دفاع مقدس اسیر بود. سه سال انفرادی بود، می‌گفت: آدم گرسنه خوابش نمی‌برد. اگر کسی گرسنه بود و خوابش برد، هنوز به قله گرسنگی نرسیده است. چون من در عراق گرسنگی کشیدم. این آقا خوابش نبرد و رفت مسجد با خدا شروع به مناجات کرد. خدایا! عالم شهر هم مرا راند، به داد من برس. مناجات کرد.

نماز صبح شد. حاج آقا آمدند مسجد نماز جماعت، بغل دستی این طلبه یک نگاهی کرد و به او گفت: یک چیزی خواستم به شما بگویم، دوست دارم امروز صبحانه با هم باشیم. می‌آیی صبحانه با هم بخوریم؟ رفت دید عجب خانه‌ای و معلوم شد یکی از بازاری‌های قم است. صبحانه را خوردند، دید این بازاری هی در چشم او نگاه می‌کند. بازاری برگشت گفت: یک چیزی می‌خواهم بگویم. گفت: بگو. گفت: واقعیت من خیلی از تو خوشم آمده است. به دلم نشستی! من یک دختر دارم، دنبال یک داماد خوب هستم. داماد من می‌شوی؟ سفره عقد پهن شد و عاقد کیست؟ همان عالم است. عالم وارد اتاق عقد شد، طلبه نشست. یک نگاهی به این طلبه کرد و آرام نزدیک شد، در گوشش گفت: اگر آن نان‌ها را به تو داده بودم، الآن سر این سفره نبودی!! «من حیث لا یَحتَسب»

فقیر خدا هستیم و خدا خزانه‌اش پر است، «مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ»

دین‌دانی و دینداری!

دین داشتن و با دین زندگی کردن مهم است. ما باید با دین زندگی کنیم. ما با دین نماز می‌خوانیم و روزه می‌گیریم. با دین حج می‌رویم ولی با دین زندگی هم می‌کنیم؟ همه زندگی این است؟ من در ارتباط با دیگران، در مسائل اقتصادی با دین زندگی می‌کنم؟ برویم سراغ اینکه تقوا یک بحث کلی است. «وَ مَنْ یَتَّقِ‏ اللَّهَ‏ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ» را می‌خواهیم عملیاتی کنیم. ما باید ذکر داشته باشیم و ذکر زبانی هم باید داشته باشیم ولی اگر به سمتی رفتیم که آنوقت‌هایی که فقط ذکر می‌گویند حساس شدیم بنویسیم، و راهکارهای عملی برای ما جایی نداشت، این یعنی یک جای کار می‌لنگد.

امام باقر علیه السلام فرمودند: بنده گناه می‌کند و به سبب آن روزی از او گرفته می‌شود. مراقب باشیم، به هر گناهی حساس باشیم. در روایتی امیرالمؤمنین فرمود: «اعْتِیَادُ الْکَذِبِ یُورِثُ‏ الْفَقْرَ» (خصال صدوق، ج ۲، ص ۵۰۴) میراث عادت کردن به دروغ، فقر است. کوچک و بزرگ فرق ندارد.

نماز

یکی دیگر از مواردی که باعث می‌شود فقر بیاید، سبک شمردن نماز است. باور کنید اگر دنبال آرامش هستیم، برای اینکه دنیای خوبی داشته باشیم راهش همین است که به سمت خدا برویم. فرض کنید کسی در این تنگناها نمازش را هم یک خط در میان می‌خواند و آن کسی که تنها آرامش بخش دلهاست را از دست می‌دهد، بعد می‌جنگد با قطعه‌های مختلف زندگی که هرکاری می‌کند کنار هم جور نمی‌شود.

مدارا

امام على علیه السلام: سختگیرى، اخلاق را تباه مى‌کند. آسانگیرى [بر اهل و عیال و در معاملات] روزى‌ها را سرازیر مى‌کند. (غرر الحکم: ۸۰۲ ـ ۸۰۳)

خانم‌ها فکر نکنید کمک به اقتصاد خانواده به کار کردن شما در بیرون بستگی دارد. مدارا کردن و رفق شما، راه آمدن شما با وضعیت اقتصادی خانواده، کمک کردن به روحیه همسر، از عوامل اصلی رزق در خانه است.

در روایات از همسایه خوب و همسایه بد خیلی زیاد گفته شده است. مخصوصاً در خانه‌های آپارتمانی، طرف تازه صاحب بچه شده، بچه شب‌ها گریه می‌کند، همسایه تذکر می‌دهد که ما خواب نداریم. خوب این بنده خدا چه کار کند؟ مگر خودت بچه نداشتی؟ از آن طرف صدای تلویزیون زیاد است، خوب ساعت یازده شب است، همسایه می‌خواهد بخوابد. «حسنُِ الجوار یزید فی الرزق» همسایه خوب کسی است که مایه آرامش همسایه‌اش باشد.

 نیکی و خوش نیتی

نیکی به طور کلی به ویژه به خانواده، در روایتی امام صادق فرمودند: نیکی روزی را زیاد می‌کند. «وَ مَنْ حَسُنَتْ نِیَّتُهُ زِیدَ فِی رِزْقِهِ وَ مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهْلِهِ زِیدَ فِی‏ عُمُرِهِ‏» کسی که خوش نیت باشد و برای مردم خوب بخواهد، این عمرش طولانی می‌شود. خوش نیتی یعنی برای همه خیر بخواهیم. در ذهن و دلمان هم برایشان خیر بخواهیم. کسی که خوب نیکی کند به اهل خانواده‌اش رزقش زیاد می‌شود.

صله رحم

صله رحم از چیزهایی است که صراحتاً در روایات ما متصل شده به فراوانی رزق، در روایت داریم رسول خدا فرمود: کسی که شاد می‌شود از اینکه عمرش طولانی شود و رزقش وسعت یابد تقوا پیشه کند و صله رحم بجا بیاورد.
در کافی شریف، جلد ۲ صفحه‌ ۱۵۵ آمده است، رسول خدا فرمودند: گروهی اهل فسق و فجور هستند و نیکوکار نیستند، اما صله ارحام دارند. «فَتَنْمِی أَمْوَالُهُمْ وَ تَطُولُ‏ أَعْمَارُهُمْ» بخاطر این عمرهایشان طولانی می‌شود و اموالشان رشد می‌کند. «إِنَّ الْقَوْمَ لَیَکُونُونَ فَجَرَهً وَ لَا یَکُونُونَ بَرَرَهً» نیکوکار نیستند ولی صله رحم می‌کنند، عمرشان طولانی و اموالشان با برکت است. صله رحم، در حد یک تماس گرفتن صله رحم است تا رفت و آمد.

خوش اخلاق

امام صادق فرمود: خوش اخلاقی روزی را زیاد می‌کند. در روایت دیگری امیرالمؤمنین فرمودند: کسی که خلقش بد است، رزقش تنگ است. خوش اخلاق باشیم. طرف فقیر است، بداخلاق هم هست، درست است که تحمل فقر سخت است؛ ولی می‌خواهی رزقت بیشتر شود؟

خانم من می‌دانم در خانه فکرت مشغول است که چه کنی به اقتصاد خانواده کمک کنی. این خیلی خوب است. ولی اگر شما می‌خواهی به وضعیت اقتصادی خانواده کمک کنی؟ به خوش اخلاقی در خانواده کمک کن و با بچه‌هایت خوش اخلاق باش. پدر خانواده بی‌حوصله است سر قسطی که عقب افتاده، خانم آرامش می‌کند. به بچه‌ها می‌گوید: شما خوش اخلاق باشید. این خانم دارد به وضعیت اقتصادی خانواده کمک می‌کند و رزق می‌آید. کسی که خوش اخلاق است رزقش زیاد است این کلام امام صادق است.

صدقه

یکی از چیزهایی که باعث حل مشکل مالی می‌شود، صدقه دادن است. رسول خدا فرمود: «أَکْثِرُوا مِنَ‏ الصَّدَقَهِ تُرْزَقُوا» زیاد صدقه بدهید تا رزق به شما داده شود. امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه می‌فرماید: رزق را به وسیله صدقه پایین بکشید.  پیامبر (ص) می‌فرماید: «الرِّزْقُ أَسْرَعُ إِلَى مَنْ یُطْعِمُ الطَّعَامَ مِنَ السِّکِّینِ‏ فِی‏ السَّنَامِ» روزی کسی که اطعام می‌کند سریعتر از فرو رفتن چاقو در کوهان شتر به سویش می‌آید. کوهان شتر چربی است، چاقو را بزنی راحت فرو می‌رود، ولی زودتر از این رزق کسی می‌آید که اطعام می‌کند.

 زیارت امام حسین

یکی از چیزهایی که رزق و روزی را زیاد می‌کند زیارت امام حسین است. امام باقر علیه السلام فرمودند: به شیعیان ما دستور بدهید که به زیارت امام حسین علیه السلام بروند و به زیارت قبر حسین علیه السلام بروند که زیارتش رزق را زیاد و مایه طولانی شدن عمر و دفع بدی‌ها می‌شود. اگر توفیقش نیست که زیارت برویم، از همین جا سلام بدهیم. در خانه این را تبدیل به یک فرهنگ کنیم و بچه‌ها یاد بگیرند.

طهارت

یکی از چیزهایی که توصیه شده دائم الوضو بودن است. یک نفر خدمت رسول خدا آمد و عرض کرد دوست دارم رزق من وسیع باشد. حضرت فرمودند: همیشه طهارت داشته باش که این کار باعث فراوانی رزقت می‌شود. (کنز العمّال : ۴۴۱۵۴ )

سنت‌های معنوی

ما دین داریم، قرآن و روایت داریم، اهل‌بیت را داریم، ما فقط با سنت‌های مادی زندگی نمی‌کنیم. یکی از مشکلات ما این است که حرف از دین می‌زنیم ولی سنت‌های معنوی که در متن قرآن و روایت آمده، رویش حساب باز نمی‌کنیم.

ما به حکم اینکه مسلمان هستیم و به خدا اعتقاد داریم نباید در تنگنای اقتصادی از سنت‌های معنوی غافل شویم. کسی که به خدا معتقد است، طبق آیات قرآن معتقد است: قانون عالم دو دو تا چهارتای مادی نیست، فراتر از اینها قانون‌های معنوی وجود دارد که حساب و کتابش دست خداست ولی قاعده‌هایش را به ما یاد داده است.

برگرفته از صحبت‌های حجت الاسلام عباسی ولدی ، در برنامه سمت خدا