خودسازی و تهذیب اخلاق هنگامی برای انسان میسر است كه به اختیار و توانایی خود در به دست آوردن كمالات و ارزشها معتقد باشد؛ زیرا اگر انسان در كارهایش مجبور باشد و اختیاری در ساختن سرنوشت خود نداشته باشد، دیگر امر و نهی وی و طرح كردن باید و نباید برای او بیمعنا خواهد بود.
شاید منطق خیلی از ما همین باشد که ای مردم! یکی از دو بدبختی را اجمالاً باید بپذیرید، خدا حاضر نیست که ببیند شما هر دو خوشبختی را دارید. این ضد تعلیمات انبیاست. نمیخواهم بگویم ضد تعلیمات فقط قرآن است؛ ضد تعلیمات انبیاست از جمله خود عیسی مسیح. امیرالمؤمنین در نهجالبلاغه میفرماید: انَّ الْمُتَّقینَ ذَهَبوا بِعاجِلِ الدُّنْیا وَ اجِلِ الْاخِرَةِ؛ متقین، هم سعادت دنیا را میخواهند هم سعادت آخرت را. (نهجالبلاغه، نامه 27)