پرسش:
آیا ابن سینا شیعه بوده و اگر بوده از چه راهی می‌توان تشیع او را ثابت کرد؟
پاسخ:
ابن سینا؛ نام او حسین، کنیه‌اش بوعلی که نشو و نمای او نیز در محیط شیعه بوده است. و با برخی از حکومت‌های شیعی مانند آل بویه همکاری داشت. در مورد مذهب ابن سینا، اختلافاتی وجود دارد که بیشتر شیعه بودن او را تأیید می‌کنند؛ البته برخی او را شیعه دوازده امامی[۱] و عده‌ای شیعه اسماعیلی[۲] می‌دانند.
ابن سینا خود در این باره تصریح میکند که پدر و برادرش از فرقه‌ی اسماعیلیه بودند. تعبیرات مختلف او در کتاب‌هایش از قبیل افضلیت در معیار خلافت، عصمت و نص و تصریح امامت، بزرگ‌ترین شواهد شیعه دوازده امامی بودن او هستند.
ابن سینا در معراج‌نامه که در حاشیه الهیات شفا نوشته، می گوید: منزلت علی(ع) نسبت به صحابه چون نسبت معقول به محسوس است. او در میان خلق مانند معقول بود در میان محسوس. پیامبر به وی فرمود: «یا علی! مردمان در کثرت عبادت رنج برند، تو در ادراک معقول رنج ببر تا بر همه سبقت گیری».
در جای دیگر میگوید: تعیین جانشین از راه نص به صواب نزدیک‌تر است؛ زیرا این کار مانع تفرقه و دوگانگی و اختلاف میشود.
صدرالدین علی بن فضل اللّه گیلانی طبیب معاصر امیر ابو القاسم فندرسکی، فیلسوف معروف، در کتاب خود به نام «توفیق التطبیق فی اثبات ان الشیخ الرئیس من الامامیه الاثنی عشریه»، این مطلب را اثبات کرده است که به تحقیق دکتر محمد مصطفی حلمی در سال ۱۹۴۵م به چاپ رسیده است.[۳]
سید محسن امین در کتاب «اعیان الشیعه» نیز در بحث از ابوعلی سینا قسمتی را با عنوان «تشیعه» قرار داده و او را شیعه می‌خواند.[۴]
[۱]. به عنوان مثال: خامنه ای، محمد، مقدمه ای بر صدر المتالهین، المظاهر الالهیه فى اسرار العلوم الکمالیه، ص ۲۲۵، بیناد حکمت صدرا، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
[۲]. مورّخانی همچون: راوندى، مرتضى، تاریخ اجتماعى ایران، ج ۱۰، ص ۳۷۳، انتشارات نگاه، تهران، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
[۳]. اقتباس و تلخیص از: پرورش، حسن، نگاهی به زندگی و آثار ابوعلی سینا، ص ۱۹ -۲۰، مجله فروغ اندیشه، شماره ۸، تابستان ۱۳۸۳ش.
[۴]. اعیان الشیعه، ج ۶، ص ۷۲٫