نوروز از دیدگاه اسلام
بهار, فرصتى است براى تامل در راز آفرینش و اندیشیدن در شان و جایگاه بهار از نظرگاه دین. در کشور ما نوروز را جشن مى‌گیرند و حضور سبز بهار را به همدیگر تبریک مى‌گویند. آیا چنین روزى از نظر اسلام عید است؟ و رفتار مسلمانان در این روز, چگونه باید باشد؟
نوروز پیش از اسلام
پیش از اسلام نخستین روز بهار را عید و جشن ملى به شمار می‌آوردند و از آن به ((عید باستانى)) یاد مى‌کردند.
به عقیده بعضى نخستین کسى که از ((نوروز)) تجلیل کرد و آن روز را عید ملى شمرد جمشید بود. جمشید بر سراسر جهان تسلط یافت و سرزمین ایران را آباد کرد و اسباب کارها و امور در نوروز براى او تکمیل و موزون گردید، از این رو این روز آغاز سال عجم گردید.
بنا به روایتى امام صادق علیه‌السلام فرمود: ((نوروز روزى است که خداوند از بندگانش پیمان‌هایى گرفت که تنها خداى یکتا را بپرستند و براى او همتا قرار ندهند و ایمان به رسولان و حجت‌هاى خدا و امامان علیهم‌السلام بیاورند و روزى است که کشتى نوح علیه‌السلام بر کوه جودى نشست… و نیز آن حضرت فرمود: نوروز همان روزى است که ابراهیم خلیل علیه‌السلام بت‌هاى قومش را که در آن روز براى شرکت در مراسم جشن از شهر خارج شده بودند شکست. حادثه شگفت زنده شدن هزاران نفر از بنى اسرائیل قبل از اسلام به فرمان خدا که در آیه ۲۴۳ سوره مبارکه بقره به آن اشاره شده است در نوروز رخ داده است.))
نکوداشت نوروز پس از اسلام
پس از اسلام نیز طبق پاره‌اى روایات از این روز تجلیل شده است. همچنین بروز رخدادهایى مهم موجب افزایش عظمت و احترام آن شده است.
در حدیث معلى بن خنیس از امام صادق علیه‌السلام که علامه مجلسى مى‌گوید آن را در کتب معتبر دیده است به چند رخداد بزرگ در نوروز, بعد از اسلام اشاره شده است، از جمله فرمود:
نوروز روزى است که:
۱) جبرئیل بر پیامبر نازل شد؛
۲) پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، على علیه‌السلام را بر دوش خود گرفت تا على علیه‌السلام بت‌هاى قریش را از بالاى خانه کعبه فرو ریزد. همچنین ابراهیم علیه‌السلام در چنین روزى بت‌ها را شکست؛
۳) پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در روز غدیر خم به اصحاب خود امر کرد با على علیه‌السلام به عنوان امیرمومنان بیعت کنند؛
۴) پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم على علیه‌السلام را به وادى جنیان فرستاد تا از آنها در پذیرش اسلام و پیامبر بیعت بگیرد؛
۵ ) در چنین روزى بعد از مرگ عثمان براى خلافت حضرت على علیه‌السلام بیعتى دوباره شد؛
۶) در چنین روزى على علیه‌السلام در عصر خلافتش در جنگ نهروان بر خوارج پیروز شد و مخدج ذوالثدیه (سردمدار خوارج) را کشت؛
۷) در چنین روزى قائم ما عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف و صاحب امر از پرده غیب آشکار مى‌شود؛
۸) در چنین روزى قائم ما عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف بر دجال (طاغوت خودکامه عصر) پیروز مى‌گردد و او را در میدان کناسه کوفه به دار مى‌کشد؛
۹) هیچ نوروزى بر ما نمى گذرد مگر این که ما در آن روز امید فرج قائم عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف را داریم زیرا آن روز از روزهاى ما و از روزهاى شیعیان ما است, عجم ها آن را پاس داشتند, ولى شما عرب‌ها آن را تباه ساختید.
اعمال عبادی نوروز
شیخ طوسى در کتاب المصباح المتهجد از معلى بن خنیس روایت مى‌کند که امام صادق علیه‌السلام فرمود: ((هرگاه نوروز فرا رسید در آن روز غسل کن و پاکیزه‌ترین لباس‌ها را بپوش و با بهترین عطرها خود را خوشبو نما و در این روز روزه بگیر.
پس از انجام نافله نمازها و پس از نماز ظهر و عصر دو نماز دو رکعتى به نیت نماز نوروز بخوان؛ در نماز اول، در رکعت اول پس از حمد ده بار سوره قدر و در رکعت دوم پس از حمد ده بار سوره کافرون را بخوان و در نماز دوم، در رکعت اول پس از حمد ده بار سوره توحید و در رکعت دوم پس از حمد ده بار سوره ناس و سوره فلق را بخوان و پس از نماز سجده شکر به جاى آور و در این سجده دعاى زیر را بخوان که در این صورت خداوند گناهان پنجاه سال تو (یا پنج سال تو) را (اگر با شرایط باشد) مى‌بخشد)). آن دعا این است: ((اللهم صل على محمد و آل محمد, الاوصیإ المرضیین, و على ارواحهم و اجسادهم…)) متن کامل دعا در مفاتیح الجنان ذکر شده است.
در نوروز این فراز از دعا را بسیار بخوان: ((یا ذاالجلال والاکرام.))
رستاخیز طبیعت
نوروز نخستین روز بهار است. نخستین روز سبزترین فصل سال، سرآغاز زنده شدن زمین و شکوفایى‌ها و وزیدن نسیم دل انگیز بهارى و چهچهه مرغان؛ همه چیز در بهار نشانگر نشاط و طراوت است و حتى باد شفابخش بهارى نوید زندگى تازه مى‌دهد.
بهار درس خداشناسى و معادشناسى و تحول و رشد و تکامل است، اگر انسان‌ها از این طبیعت زیبا, درس بیاموزند در حقیقت اعتقاد به رستاخیز را آموخته اند، در این صورت باید سرآغاز چنان بعثتى را روز برتر نامید و آن را جشن گرفت.
آیا مراسمات نوروز مورد تایید اسلام است؟
وقتى که اسلام ظهور کرد، در دوران جاهلیت مراسمى وجود داشت که اکثر آنها برخلاف عقل، منطق و وجدان بود و اسلام خط بطلان بر همه‌ی آنها کشید، ولى مراسمى نیز وجود داشت، مانند تحریم جنگ در چهار ماه (رجب, ذىقعده, ذىحجه و محرم) این رسم را که دربرگیرنده امنیت و آرامش است, امضا نمود یا رسم دخترکشى را مردود دانست، ولى سنت دیه‌ی قتل انسان را که صد شتر بود امضا کرد.
نوروز مبارک، ستوده و مورد توجه امامان علیهم‌السلام بود و اختصاصى به ایرانیان ندارد، بلکه براى همه‌ی مسلمانان روز جشن و روز شگفت انگیزى است، مشروط بر این که با مراسم صحیح و سازنده همراه باشد و از هرگونه باطل اندیشى و گناه پرهیز گردد.
در این صورت حتى مى توان آن را ((عید)) نامید، بدان دلیل که امیرمومنان على علیه‌السلام فرمود: ((کل یوم لایعصى الله فیه فهو عید؛ هر روزى که در آن روز گناه نشود، آن روز، روز عید است.))