معناشناسی واژه «وعد» و مفاهیم تربیتی آن در قرآن کریم

نویسنده:

فرحناز وحیدنیا، استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده:

رویکرد معناشناختی و تحلیل معنایی واژگان، یکی از راه های نوین و مؤثر برای دست یافتن به مقصود اصلی گوینده است. با توجه به کارایی نگاه معناشناختی در زمینه کشف و فهم مقاصد متن، پژوهشگران و قرآن پژوهان به این رویکرد و روش های مختلف آن توجه داشته اند.

چون این رویکرد و روش معناشناسی آن، به کشف معانی و مقاصد متن کمک می کند، در زمینه تبیین مفاهیم و گزاره های تربیتی قرآن نیز مؤثر است.

واژه «وعد» در قرآن

«وعد» از واژگان پر کاربرد قرآن کریم است که در لغت به معنی عهد و در اصطلاح عبارت است از تعهد به انجام امری. خواه آن امر خیر باشد یا شر و اختصاص یافتن به یکی از آنها به واسطه قرینه معین می شود. بررسی دقیق این واژه و مفاهیم آن می تواند زمینه فهم بهتر مضامین و آموزه های قرآنی را فراهم سازد.

مؤلفه های معنایی واژه «وعد» بر حسب وجوه اشتراک، به دو دسته تقسیم می شود. دسته اول مربوط به وعده یا وعده های خداوند است. این دسته در دو طیف قابل تقسیم بندی است:

الف-مقصود از وعده الهی، دلالت زبانی و قولی است که به عنوان وعده ای از جانب خداوند تصریح شده است.

ب-مقصود از وعده الهی، سنت ها و قوانینی است که به عنوان امور تکوینی الهی در نظام هستی جریان دارد.

دسته دوم مربوط به وعده یا وعده های انسان است که به صورت دلالت زبانی و قولی می باشد.

مفاهیم تربیتی واژه «وعد»

وعده های الهی به لحاظ تربیتی، مفاهیم گوناگونی را در بر می گیرد و در یک دسته بندی می توان مفاهیم تربیتی مترتب بر آن را دو حوزه برشمرد:

۱-حوزه شناخت مانند خداشناسی، انسان شناسی و هستی شناسی

۲-حوزه عمل مانند افزایش ایمان و ترغیب و تشویق

در همین راستا لازم است واژه «وعد» از نظر معناشناختی مورد بررسی قرار گرفته و مفاهیم تربیتی مترتب بر آن توضیح داده شود.

برای مطالعه بیشتر رجوع شود به دوفصلنامه علمی پژوهشی آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث، دوره ۶، شماره ۱، سال ۱۳۹۹.

دانلود فایل PDf مقاله: معناشناسی واژه وعد و مفاهیم تربیتی آن در قرآن کریم