درباره مسجد رکن الملک

مسجد رکن الملک در اواخر دوره‌ی قاجاریه (سلطنت مظفر‌الدین شاه) در خلال سال‌های ۱۳۲۵-۱۳۱۶ ه.ق به همت «حاج سلیمان خان شیرازی» ملقب به «رکن‌الملک»، نایب‌الحکومه‌ی ظل السلطان، (حاکم‌اصفهان) در محله‌ی تخت فولاد ساخته شد.

صحن اصلی مسجد رکن الملک

بنا، ترکیبی از مسجد و مدرسه است که شامل سر در ورودی، هشتی، صحن کوچک و بزرگ، ایوان‌های چهارگانه، شبستان‌های ستون‌دار، حجره‌هایی در اضلاع صحن مسجد و مدرسه و آرامگاه بانی می‌باشد. صحن مدرسه که به نوعی‌، جلوخان مسجد نیز محسوب می‌شود، در اضلاع شمالی و شرقی خود دارای شش حجره‌ی فاقد ایوان و در ضلع جنوبی، دیواری می‌باشد.

سردر اصلی و ورودی مسجد، در ضلع غربی صحن مدرسه قرار گرفته و از طریق یک هشتی به صحن مدرسه راه پیدا می‌کند. صحن مسجد وسیع و مستطیل شکل است و در ضلع غربی آن، سه حجره‌ی ایوان‌دار و مدرس ایوان‌داری در مجاورت آن‌ها ساخته شده است. عمده‌ی تزئینات بنا، کاشی‌کاری می‌باشد.

کتیبه‌های مسجد دارای تاریخ‌های متفاوتی از قبیل ۱۲۹۰، ۱۲۹۴، ۱۲۹۵، ۱۲۹۹، ۱۳۰۱، ۱۳۰۴و ۱۳۷۸ می‌باشد که نشان‌دهنده‌ی مراحل گوناگون ساخت بنا و تزئین این پایگاه و مرکز دینی می‌باشد. تاریخ بنای مدرسه با توجه به کتیبه‌ی سردر، در سال ۱۳۲۱ قمری است. مصرع آخر اشعاری که ماده‌ی تاریخ بنا در آن است، چنین می‌باشد: «بنای مسجد‌الاقصی مبارک برسلیمان شد ۱۳۲۱»  این بنا به شماره ی ۱۶۰۴/۳ به ثبت تاریخی رسیده است.

دعا و نماز باران

در یکی از سال‌های خشک‌سالی که مردم اصفهان در تنگنای بی‌آبی و قحطی قرار گرفته بودند، میرزا سلیمان خان رکن‌الملک، نایب‌الحکومه اصفهان از آیت الله آقاشیخ محمد تقی نجفی می‌خواهد تا نماز درخواست باران خوانده و از خدا رفع این گرفتاری را بخواهد.

پس از فراهم شدن مقدمات برای انجام نماز باران، شیخ محمدتقی آقا نجفی از میرزا عبدالرحیم کلباسی که عالمی فاضل و خطیبی ماهر و عارفی کثیرالبکا بود و در وعظ و خطابه، دستی تمام و نفسی‌گیرا و تأثیری بسزا داشت، درخواست کرد که بر منبر برود و مردم را موعظه کند و با گریز و توسل، زمینه را آماده کند تا نماز باران در کمال خشوع و بندگی به جای آورده شود.

آقا میرزا عبدالرحیم به آقا نجفی گفت: اجازه بدهید که این موعظه و خطابه را پسرم میرزا رضا انجام دهد و او به منبر برود. اما آقا نجفی پاسخ داد  جلسه به این مهمی را نمی‌توان به دست نوجوانی هفده هجده ساله سپرد.

نماز و دعا توسط میرزا رضا کلباسی

سرانجام آقا میرزا عبدالرّحیم کلباسی  بالای منبر رفته و پس از کمی موعظه، ادامه این منبر را به پسرش میرزا رضا کلباسی واگذار کرد. میرزا رضای جوان  همچون پدر بزرگوارش کثیرالبکاء و سخنوری توانا بود و جلسه را به صحرای محشر تبدیل کرد و زلزله و تکانی عجیب به مجلس داد، به گونه‌ای که صدای ضجّه و ناله و گریه مرد و زن و کوچک و بزرگ بلند ‌شد و مجلس از هر جهت برای ادای نماز باران مهیا گردید.

آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی نجفی معروف به آقا نجفی که این التجاء و توسل بی نظیر را دید، به شدت تحت تأثیر قرار گرفت وپس از اقامه نماز استسقاء، همان‌جا به سلیمان‌خان رکن‌الملک فرمود: شما مسجدی در تخت فولاد بسازید ،که ایشان(آقا میرزا رضا) در آن، دعای کمیل بخواند و به وعظ و خطابه بپردازد و بدین ترتیب بنای مسجد رکن‌الملک گذاشته ‌شد.

آیت الله آقانجفی در بسیاری از  شب های جمعه به جلسۀ دعای کمیل آیت الله کلباسی حاضر می شد. در یکی از این شب ها در حالی که با همراهان خود از روی پل خواجو به سمت تخت فولاد و  مسجد رکن الملک حرکت می کرد، صدای حاج شیخ محمدرضا کلباسی را هنگام خواندن دعا شنید که می فرمود: «گنهکاران کجایید؟!» آقا نجفی به شدت گریست و محاسن خودرا گرفت و با آهی سوزان گفت: «آمدم». مشهور است که آقا نجفی فرموده بود : هیچ کس نمیتواند به این سادگی ما را بگریاند ، ولی این شیخ (شیخ محمد رضا کلباسی) بارها اشک ما را در آورد.

ساخت مسجد رکن الملک

پس از آن رکن الملک قسمتی از باغ شاعر عالی قدر حاج محمدکاظم واله را خریداری کرده، مشغول ساخت و ساز مسجد و مدرسۀ علمیه شد. هنگام ساختن مسجد گاهی اجرت بنّاها و کارگران به تأخیر می افتاد، و سبب تعجب آنان می شد  که مگر نایب الحکومه هم بی پول می ماند؟ رکن الملک در پاسخ می گفت: «خیال نکنید با بودجۀ دولتی مسجد بنا می کنم، من با فروش املاک شخصی خودم در شیراز مسجد می سازم. گاهی معطّل فروش و وصول وجه آن می شوم».

مسجد رکن الملک در کنار تخت فولاد اصفهان و در محل باغ والهیه بنا شده است.