بررسی مفهوم فلسفه اسلامی در آثار شهید مطهری

نویسندگان:

سید محمدعلی دیباجی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

سید محسن اسلامی، دانشجوی فلسفه دانشگاه تهران

چکیده:

از قرن دوم هجری به مدت سه قرن نهضت ترجمه در تمدن اسلامی تحقق یافت و آثار مختلفی از زبان های گوناون ترجمه شد. در میان آثار ترجمه شده آثار فلسفی که عموماً از یونانیان یا تحت تأثیر فرهنگ یونانی بود اهمیت خاصی دارند. نظرات درباره انگیزه و علل این ترجمه ها یکسان نیست.

بعضی آن را به فال نیک گرفته و استفاده از تمدن های دیگر را نشانه زنده بودن و توانایی تمدن اسلامی دانسته اند و عده‌ای نیز توطئه‌ای را در پس این جریان ترجمه رصد کرده و آن را شوم دانسته‌اند.

از همان ایام کسانی در این آثار به تفکر نشستند و مفاهیم و تعابیر آن را به کار گرفته و پرسش‌های آن آثار را جدی شمردند و در پی پاسخگویی به آن‌ها برآمدند. از این میان، کندی پیشگام بود و سپس فارابی و ابن سینا و بعد ملاصدرا، ملاهادی سبزواری، علامه طباطبایی و شهید مطهری و شاگردان آن ها در جرگه فیلسوفان شناخته می‌شوند.

به نظر می‌رسد پرسش از هویت فلسفه اسلامی در دهه های اخیر به اشکال مختلفی مطرح شده است و سابقه دیرینی ندارد.

برخی در عین باور داشتن به فلسفه مسیحی، چیزی به عنوان فلسفه اسلامی را نمی‌پذیرند، برخی دیگر به طور کلی امکان قید خوردن به فلسفه را قبول ندارند، عده ای دیگر معتقدند اصلا در فلسفه اسلامی فیلسوفی وجود نداشته است غیر از محمد بن زکریای رازی. اما در مقابل، گروهی بر این عقیده اند که بهتر است از تعبیر فیلسوف مسلمان استفاده کنیم ودر نهایت، گروهی هم قائل به معناداری تعبیر فلسفه اسلامی هستند و به سود این ادعا استدلال می کنند. شهید مطهری از این جمله می باشد.

از نظر شهید مطهری فلسفه‌اسلامی و فلسفه‌غرب تفاوت های زیادی دارند که این تفاوت ها را در سه بخش پرسش ها، پاسخ ها و زیست – محیط می توان دسته بندی کرد.

در بخش زیست – محیط، عناصر فرهنگی خاصی از جمله قرآن، روایات، کلام اسلامی موجود می‌باشد که افق‌های ویژه ای را در برابر دیدگان فیلسوفان مسلمان گشوده‌اند.

در این راستا لازم است با تاکید بر نکاتی که شهید مطهری در مواضع مختلف درباره فلسفه اسلامی بیان داشتند الگویی را طراحی کرد تا به وسیله آن از معناداری فلسفه اسلامی دفاع شود و وجه تمایز این فلسفه با فلسفه غرب تا حدودی روشن گردد.

برای مطالعه بیشتر رجوع شود به فصلنامه علمی پژوهشی آینه معرفت، شماره ۳۳، زمستان ۱۳۹۱.

فایل PDF مقاله: بررسی مفهوم فلسفه‌اسلامی در آثار شهید مطهری

نظرات ارزشمند شما، ما را در بهبود کیفیت مطالب یاری خواهد کرد.