ترکیه به ترکی استانبولی (Türkiye) با نام رسمی جمهوری ترکیه، کشوری در جنوب شرقی اروپا و شمال غربی آسیا است. ترکیه دو همسایه اروپایی و شش همسایه آسیایی دارد و با ایران حدود ۴۵۴ کیلومتر مرز مشترک دارد. پایتخت جمهوری ترکیه شهر آنکارا و از شهرهای مهم آن می توان استانبول، ازمیر، آدانا و بورسا را نام برد.
جمهوری ترکیه حدودا ۷۲ میلیون نفر جمعیت داشته و اکثر آنان شهرنشینند. زبان رسمی مردم این کشور ترکی است. در قانون اساسی حاضر، ترکیه با نزدیک به ۹۸ درصد مسلمان، کشوری لائیک شناخته میشود. از جمعیت این کشور تنها ۲ درصد را مسیحیان، یهودیان و پیروان دیگر ادیان تشکیل میدهند.
مسلمانان ترکیه بیشتر پیرو مذاهب اهل سنت هستند که از میان آنها حنفیها بزرگترین گروه بهشمار میآیند که عمدتا در مرکز و غرب ترکیه ساکن هستند. شافعیها با جمعیتی کمتر در مناطق شرقی ترکیه مستقرند و اکثرا کُرد هستند. شمار پیروان مذاهب دیگرِ اهل سنت بسیار کم است.
این کشور بیش از ۲۵ میلیون شیعه و علوی دارد که قائل به حقانیت امام علی علیه السلام هستند که غالبا در استانهای مرکزی و مناطق شرقی این کشور و همچنین استان قارص زندگی میکنند.
شیعیان ترکیه به دو بخش تقسیم می شوند:
۱- شیعیان امامی مذهب
شیعیان امامی مذهب به شرق ترکیه، مهاجران به استامبول و سایر نقاط مربوط میشوند وبه لحاظ تاریخی مربوط به دوران آق قویونلو وقواقویونلو در قرن نهم هجری هستند، حد فاصل اردهان تا حکاری. به دلیل همسایگی با دولت صفوی و رفت و آمد آنان به اردبیل، به تشیع امامی گرویدند، همچنین در تمام ادواری که دولت ایران بر بخشهایی از ارمنستان و گرجستان تسلط داشت، تبلیغات مذهبی شیعه میان مردم این نواحی منتشر میگشت. آثار آن تبلیغات، امروزه در قارص و ایغدیر و اغری دیده میشود.
طی این سالها شیعیان فشار مضاعفی را تحمل کرده و در تقیه و انزوا بهسر میبردند. بسیاری از شیعیان این نواحی با ارسال روحانیون به نجف، مبلغان مورد نیاز خود را تامین میکردند.
۲-علویان
علویان نامی است که برای بکتاشیان ترکیه که به رغم داشتن ریشههای تاریخی از قرون گذشته، بیشتر از اواخر قرن نوزدهم بدین نام نامیده شدند. یعنی به پیروان حاجی ولی بکتاش (بنیانگذار طریقت بکتاشیه) گفته میشده است.
سابقه علویان به حمله مغول به مهاجرت گستردهایی باز میگردد که از ایران و آسیای میانه به سمت آناتولی صورت گرفت. جنبش بابائیه در قرن هفتم هجری، برای دفاع از حقوق ایلات و عشایر، برابر شهرنشینان پدید آمد که در اطراف حاجی بکتاش جمع شدند، بدین ترتیب بکتاشیه شکل گرفت و کم کم جذب خانقاه اردبیل شد و کم کم جذب و حامی دولت صفوی شد.
قزلباش در اسناد عثمانیها بهعنوان زندیق، رافضی ملحد، شهرت یافت. با شکست جنبش بکتاش پس از مدتی اختفاء در روستایی که اکنون به نام شهر حاجی بکتاش شناخته می شود و اکنون مدفن وی است، ظاهر گشت. آمار علویان ترکی تا ۱۵ میلیون نفر تخمین زده شده است.
آنچه حائز اهمیت است اینکه، علویگری از تلفیق تصوف با تشیع بهوجود آمده است. البته در نوع افراطی و نادرست آن. با این حال مظاهر تشیع در آن وجود دارد. باور آنان به ۵ تن آل عبا که بهنام (پنجه آل عبا) از آن یاد میکنند، اعتقاد به دوازده امام، برگزاری مراسم سوگواری عاشورا ونیز احترام فراوان به امام حسین علیه السلام و امام صادق علیه السلام و نیز باور به تولی و تبری از مظاهر اعتقادی آنان به تشیع است و مهمترین اشکال آنان عدم پایبندی به شریعت است