این کتاب زیر نظر‌ آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، توسط تعدادی از پژوهشگران به رشته تحریر در آمده و تاکنون ده جلد از آن به چاپ رسیده است.

کتاب ادب فنای مقربان، مشتمل بر مطالب عقلی، قرآنی و روایی پیرامون شرح و تفسیر فقرات زیارت شریف جامعه کبیره می باشد. در این کتاب با استفاده از آيات و احاديث و نظرات عالمان دینی، اسرار و لطايف معنوی کلام امام هادی علیه السلام در زیارت جامعه کبیره به تفصیل شرح داده شده است.
مطالب و محتویات این اثر، توسط گروهی از محققین با بهره گیری از منابع و متون دینی و سخنان حکما و آراء اندیشمندان اسلامی، آماده سازی و تدوین گردیده و پس از ملاحظه حضرت آیت الله جوادی آملی و افزودن نکات(اشارات) ایشان، به چاپ رسید.

ویژگی های کتاب

مجموعه مجلدات ده گانه این کتاب، حاوی مباحث عمیق معرفتی پیرامون موضوع امامت و ولایت است و در نوع خود یک دایرة المعارف اسلامی در حوزه مباحث کلامی، به ویژه در باب امام شناسی محسوب می شود که از مختصات ویژه ای برخوردار است.
مهمترين ويژگی اين كتاب، جامعيت مباحث مطرح شده در شرح فقرات زیارت جامعه کبیره است كه آن را از ديگر شروح نوشته شده درباره این زيارت متمايز می‏ سازد.
ویژگی دیگر این کتاب، بیان مطالب کلی و مهم در مقدمه کتاب می باشد که در آن مفهوم، چرایی، حکمت ها و آثار زیارت از دیدگاه قرآن، حدیث و فقه تبیین گردیده و مطالب مفیدی راجع به مسائل مختلف امام شناسی مانند ضرورت امامت، جایگاه و ویژگی های امام ذکر شده است.
همچنین پاسخ دهی علمی و مستدل به مهمترین پرسش ها و اشکالات مطرح شده از سوی مخالفان شیعه پیرامون مسائل مربوط به امامت و موضوع زیارت از دیگر ویژگی های این اثر شمرده می شود.

محتوای مجلدات کتاب

جلد ۱:

حکمت زیارت، سلام تحیتی الهی، مراد از بیت نبوت، معنای جایگاه رسالت، میزبانان ملائک، امتیاز انبیاء بر دیگران، سرچشمه‌ های رحمت، گنجینه‌ های علم، همراهی علم و حلم، سفره‌ داران کرامت، رهبران الهی جامعه، ولی‌ نعمت‌های نظام هستی، پیشوایان نور و….

جلد ۲ :

صاحبان عقل کامل، بهترین پناهگاه، میراث‌ داران فضایل، الگوهای برتر، حجت‌ های الهی، ریشه برتری ائمه علیهم السلام، معادن حکمت، عالمان اسرار، حاملان کتاب الهی، عالی ‌ترین تحیّات، فراخوانان به سوی خدا، راهنمایان به رضایت پروردگار، بندگان خالص، ریشه محبت، جایگاه توحید، آشکارکنندگان فرمان‌های الهی، جایگاه عبودیت.

جلد۳:

پیشوایان صالح، اقسام ولایت، مدافعان حمایتگر، هادیان به ذکر، فرمانروایان دینی، برگزیدگان الهی، مخزن علوم الهی، حجت‌ های الهی، انوار هدایت، مظاهر برهان، شهادت راستین بر یگانگی خدا، آیین پایدار، عبودیت پایگاه رسالت، پیامد شهادت به کمالات، هدایت ‌شدگان الهی، گستره معنای عصمت، پیشوایان کریم، نزدیکتر شدن به خدا، برکات تقوا، ایستادگی در برپایی حق و عدل، عاملان به اراده خدا، فوز عبودیت، گزینش عالمانه، آگاهی از غیب، رازداران هستی.

جلد۴:

تحلیل عقلی قدرت الهی، هدایت عزت آفرین، جانشینان الهی، یاوران دین حق، مراتب سر، گنجینه‌های علم الهی، اُمنای حکمت، ترجمان وحی، پایه‌ های یکتاپرستی، گواهی اعمال در معاد، عَلَم‌های طریق عبودیت.

جلد۵:

بر بلندای عصمت، محتوا و مفهوم آیه تطهیر، عصمت و اختیار، بزرگدارندگان جلال الهی، تمجید کرم الهی، ملازمان یاد خدا، وفاداران به پیمان الهی، فرمانبرداران فروتن، ناصحان همیشگی، روشنگران راه رستگاری، فداکاری برای کسب رضای خدا، پیشگامان صبر.

جلد۶:

زیارت معصومان‌ علیهم السلام، برپا دارندگان نماز، تفاوت اقامه نماز با خواندن آن، پرداخت کنندگان زکات، مقارنت نماز و زکات، نظارت همگانی (امر به معروف و نهی از منکر)، برترین جهادگران، پاسداران شریعت، صیرورت انسان یا سلوک معنوی، زیارت جامعه و توهم غلوّ، زمامداران حق، میراثداران کمالات انبیاء، داوران پایانی، آیات الهی در اختیار ائمه علیهم السلام، جایگاه عزیمت‌های الهی، اختیارداران نظام تکوین و تشریع.

جلد۷:

چیستی ولایت و عداوت الهی، روش‌ها و آسیب‌ های ولایت ‌مداری، ولایت و عداوت امامان علیهم السلام، برکات ولایت امامان علیهم السلام، مفهوم و حقیقت محبت، تلازم محبت الله با محبت معصومان علیهم السلام، چیستی و اقسام اعتصام، پیوند اعتصام به اهل بیت علیهم السلام با اعتصام خدا، چیستی و گونه‌های صراط، معنای شهید، مظلومیت و شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها، چیستی و گونه‌های شفاعت، شافعان، شبهات شفاعت، معنا و حقیقت رحمت.

جلد۸:

چیستی ‌شناسی ممکنات، چگونگی دلالت آیه بر ذوالآیه، دلالت مظهر بر ظاهر متعالی، دلالت متحرک منفعل بر محرک فعال، گونه ‌شناسی آیات عالم، چرایی اطلاق آیه بر اهل‌ بیت علیهم السلام، آیت‌ بودن امامان معصوم علیهم السلام، آیت الهی بودن حضرت زهرا سلام الله علیها، علی علیه السلام آیت کبرای الاهی، آیت مُنتَظَر بودن حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف، راز مخزون بودن آیت کبری و… .

جلد۹ :

واژه ‌پژوهی، یگانگی و پاکی ارواح و نور و طینت امامان معصوم علیهم السلام، جلوه‌های نور الهی، حضور نوری امامان در عرش، تابشگاه فرشی انوار عرشی، چیستی و چندگونگی منت، چیستی و چند‌گونگی جعل، چیستی و چندگونگی اذن الاهی، چیستی و چندگونگی رفعت، چیستی و چندگونگی ذکر الاهی، گونه‌های صلوات، چگونگی صلوات، چرایی صلوات، پیوند صلوات با ولایت امامان، برکات صلوات و دوستی امامان، اعتقاد ازلی به برتری امامان، و….

جلد۱۰:

ایمان به حقایق نهان و امور آشکار امامان علیهم السلام، چیستی و معناشناسی تفویض، ضرورت تسلیم در برابر ائمه علیهم السلام و مراتب آن، وجوب و فراگیر بودن تبعیت از امام، آمادگی برای یاری اهل بیت علیهم السلام، فطری بودن تولّی و تبرّی، آمادگی برای نصرت اهلبیت علیهم السلام، تلاش برای بسط ولایت اهلبیت علیهم السلام با ظهور آخرین ولی معصوم علیه السلام، همراهی و تبعیت از ایشان، رجعت اهلبیت علیهم السلام و…

برشی از کتاب ادب فنای مقربان، جلد ۱:

… زیارت، حضور عارفانه عاشق در دیار معشوق، دیدار عاشقانه زائر از سرای مزور، اظهار عشق و ارادت محب به محبوب، دل دادن صمیمانه دل داده در کوی دل دار، سرسپردن سرباز فداکار در پیش پای سردار، اعلان فروتنی دین دار در برابر دین و پیشوایان دینی و اذان ایمان و دین داری است.

زیارت، اعلام وفاداری صادقانه مرید است به مراد، ابراز علاقه مطیع است به مطاع و اعلام خودفراموشی جان برکف مخلص است نسبت به جانان. زیارت، عرضه خویشتن بر ترازو و ابزار سنجش است، ایستادن در برابر آینه و معیار کمال و نشانی کوی کمال به انسان تعالی طلب است که به کجا می توان رسید.

زیارت، سفری مشتاقانه، آگاهانه و عاشقانه است که از سرای دل آغاز می شود، از راه دل عبور می کند و سرانجام نیز در منزل دل به مقصد و مقصود می رسد و بار بر زمین می نهد…