پس از اثبات مساله واقعیت ارزش و لزوم اخلاقی به تعریف مفاهیم اخلاقی، واقع نمایی جمله های اخلاقی و در پی آن به اثبات درستی نظریه واقع گرایی می پردازیم.

ابتدا به تعریف مفاهیم ارزشی و لزوم اخلاقی می پردازیم. مفاهیم خوب، بد، درست و نادرست را مفاهیم ارزشی می نامیم. مفاهیم باید و نباید و وظیفه را مفاهیم لزومی نامگذاری می کنیم که در اخلاق برای بیان لزوم دستوری کاربرد دارند.

چنانچه مفاهیم ارزشی و لزومی برای بیان ارزش یا لزوم اخلاقی به کار روند، آنها را مفاهیم اخلاقی می نامیم. جمله ای را که موضوع آن صفت یا رفتار اختیاری انسان  و محمول آن یکی از مفاهیم اخلاقی باشد، جمله خبری اخلاقی می نامیم و جمله ای را که در آن از امر یا نهی برای بیان لزوم اخلاقی استفاده می شود را جمله اخلاقی حاوی امر یا نهی می نامیم.

در جمله های اخلاقی حاوی امر و نهی، از امر و نهی برای بیان لزوم اخلاقی استفاده می شود.

سوال مطرح می شود که آیا جمله های خبری اخلاقی، واقع نما هستند یا غیر واقع نما؟

مفهوم واقع نما مفهومی است که در آن دستور و توصیه ، احساس و سلیقه، توافق یا قرارداد دخالتی ندارد و به واقعیتی عینی اشاره دارد.

جمله ای خبری که محمول آن واقع نما باشد، واقع نما و جمله ای خبری که محمول آن غیرواقع نما باشد ، غیر واقع نما نام گرفته اند.

طبق این قاعده، راه حل مساله واقع نمایی یا غیر واقع نمایی جمله های خبری اخلاقی روشن است:

اگر مفاهیم اخلاقی ، واقع نما باشند، جمله های خبری اخلاقی واقع نما هستند و اگر مفاهیم اخلاقی ، غیر واقع نما باشند جمله های خبری غیر واقع نما هستند. پس برای دانستن جمله های خبری اخلاقی واقع نما از غیر واقع نما ، لازم است مفاهیم اخلاقی را مورد تحقیق و بررسی قرار دهیم و در مرحله بعد روشن می شود که این مفاهیم، واقع نما هستند یا نه.

خوب و بد 

یکی از مفاهیم ارزشی ، خوب و بد هستند. زیرا از این دو مفهوم برای اشاره به ارزش استفاده می شود. واژه خوب ، به معنای خوشایند ، یک مفهوم اخلاقی محسوب نمی شود چرا که در مباحث اخلاقی، مطلوبیت صرفا وابسته به نوع احساس یا سلیقه فرد نمی باشد که مبنای واقعی نداشته باشد و غیر واقع نما باشند.

مطلوبیت صفات و رفتارهای اختیاری از مطلوبیت کمال انسان سرچشمه می گیرد و به دستور و توصیه ، احساس و سلیقه یا توافق و قرارداد بستگی ندارد.

درست و نادرست

واژه های درست ، نادرست در اخلاق برای ارزش غیری یا ارزش جایگزینی به کار می روند و در اخلاق نیز برای ارزشگذاری اخلاقی صفات و رفتارهای اختیاری به کار می روند. کار درست کاری است که با هدف اخلاق تناسب داشته و به تبع آن مطلوب باشد و از میان چند کار که تنها یکی از آنهارا می توان انجام داد، کاری درست است که با هدف اخلاق ، تناسب بیشتری داشته  و در نتیجه مطلوب تر باشد.

باید و نباید

واژه های باید و نباید در اخلاق برای بیان لزوم  دستوری به کار می روند. لزوم اخلاقی از نوع لزوم بالقیاس است؛ دانستیم که لزوم بالقیاس ، واقعیت عینی دارد. پس باید و نباید اخلاقی، واقع نما هستند.

بنابراین باید در جمله های اخلاقی ، لزوم آراسته شدن به برخی صفات و انجام دادن برخی رفتارهای اختیاری  را برای دست یابی به کمال اختیاری انسان بیان می کند و نباید بیان کننده لزوم پیراسته شدن از برخی صفات اخلاقی و ترک برخی رفتارها برای دست یابی به کمال اختیاری انسان است.

با دقت در جمله های اخلاقی پی می بریم که عموما عبارت برای دست یابی به کمال اختیاری انسان به کار نمی رود؛ زیرا در اخلاق فرض بر این است که هدف کلی روشن است و این هدف برای همه مطلوب است ، بدین جهت ذکر آن ضرورتی ندارد. اما باید توجه داشت که این حذف، باعث اشتباه لزوم بالقیاس با لزوم دستوری یا قراردادی نگردد.

وظیفه

وظیفه در اخلاق برای بیان لزوم کاری برای هدف اخلاق به کار می رود که از نوع لزوم بالقیاس است و به دستوردهنده یا قرارداد کننده نیاز ندارد.

نتیجه

دانستیم مفاهیم اخلاقی ، واقع نما هستند و برای بیان ارزش و لزوم اخلاقی بکار می روند. جمله ای خبری که محمول آن واقع نما باشد ، واقع نماست پس جمله های خبری اخلاقی، واقع نما هستند.

واقع نمایی جمله‌های اخلاقی حاوی امر یا نهی

جمله های اخلاقی حاوی امر یا نهی برای بیان لزوم اخلاقی بکار می روند که این لزوم، لزوم بالقیاس است .پس دانسته می شود جمله های اخلاقی حاوی امر یا نهی ، واقع نما هستند زیرا بیان کننده لزوم بالقیاس هستند پس نتیجه می گیریم جمله های اخلاقی، واقع نما هستند و نظریه واقع گرایی درست است.

گرچه جمله های اخلاقی کارکردهای مختلفی دارند از جمله: در علم اخلاق ، پزشکی و روان شناسی ؛ اما کارکردهای مختلف جمله های اخلاقی، مانع واقع نما بودن آن ها نمی شود.

اولاً: ارزش و لزوم اخلاقی ، واقعیت عینی دارد.

ثانیاً: جمله های اخلاقی ، واقع نما هستند.

نتیجه: نظریه واقع گرایی ، درست است.

منبع:

بنیاد اخلاق، مجتبی مصباح، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).

نظرات ارزشمند شما، ما را در بهبود کیفیت مطالب یاری خواهد کرد.